Atlas Dergisi’nin Mart sayısında Tiamat hakkında bir yazıda Osmanlı’nın denizaltı ya da tahtelbahir macerasına ilişkin bir bölüm vardı:
1885 yılında İngiliz mühendis George William Garrett’in İsveçli silah fabrikatörü Nordenfelt’in fabrikalarında inşa ettiği denizaltının denemelerine bahriye nazırı Bozcaadalı Hasan Paşa’nın emriyle Londra Elçiliği’nde görevli deniz ateşesi Binbaşı Halil Bey gönderildi. Kısa bir süre sonra Yunanistan’ın Nordenfelt I adlı bu denizaltıyı satın aldığı bilgisi Sultan II. Abdülhamit’e ulaştı. Bunun üzerine sultanın bahriye nazırına yazdığı ve Nordenfelt’in icadı bir torpido atar, sekiz saat su altında kalır. 9.000 Lira kıymetinde ve hiçbir devlette şimdiye kadar emsali olmayan ilk denizaltı gemisinin Yunanlılar tarafından mubayaa edildiğinden bahisle aynı geminin ıslah olunmuş ve üçer torpido atan cinsinden, parası hazine-i hassadan ödenmek, iki buçuk ay zarfında İstanbul’da teslim edilmek şartıyla, beheri 11.000 Sterlin kıymetinde iki denizaltı gemisinin satın alınması emrini içeren irade-i seniyesiyle iki denizaltı siparişi verildi.
Nordenfelt şirketi ile bahriye nezareti arasında 23 Ocak 1886’da imzalanan anlaşma gereğince denizlatılar İngiltere’de inşa edildikten sonra sökülerek sandıklara yüklenecek ve İstanbul’da monte edilerek Osmanlı donanmasına teslim edilecekti.
İlk denizaltının montajı iki buçuk ayda tamamlandı. Abdülhamit denizaltısı, mühendis Garrett’in Yunanlılar için imal ettiği ilk denizaltıdan farklı özellikler taşıyordu. Torpido tüpü içeriye değil, gemi yüzeyine yerleştirilmişti; güverteye de su yüzeyinde kullanma amacıyla küçük Nordenfelt makinalı tüfekleri konmuştu. Abdülhamit tahtelbahiri, 6 Eylül günü bayraklarla donatılarak bahriye nezareti önündeki şamandıraya bağlandı. Hükümet, nezaret erkanı ve halk toplanmıştı. Gemide, Nordenfelt’in temsilcisi olan mühendis ve memurlardan baika beş de Türk denizcisi vardı.
Abdülhamid denizaltısı denenirken, Abdülmecid adı verilen ikinci denizaltı da tersanede montaj halindeydi. İkinci gemi de 4 Ağustos 1887’de denize indirilebildi. Her iki geminin de torpido, seyir ve dalış denemeleri 1888’in Ocak ayında İzmit’te yapıldı. Bu denemeler ilklerine göre daha umut vericiydi. 10 mile yakın bir hıza ulaşan denizaltılar hedef gösterilen ahşap gemiye başarılı bir şekilde su altından torpido attılar. Böylece Osmanlı donanmasının bu gemileri, dünya üzerinde hedefe torpido atan ilk denizaltılar olarak tarihe geçti. 24 Mart 1888’de iki denizltı resmen Türk donanmasına katıldı.
Denizlatılar birkaç deneme seyri daha yaptıktan sonra Haliç’e çekildi, bir daha kullanılmadı ve akıbetleri meçhul kaldı.
Kansu Şarman – Atlas Dergisi Mart 2022 Sayısı
wikipediadaki yetersiz bilgi de güven vermedi
https://tr.wikipedia.org/wiki/Tahtelbahir
