Yerel para birimleri nedir
Yerel para birimleri ya da tamamlayıcı para birimleri dediğimiz şey prensip olarak bizim çay ocaklarının esnafa dağıttığı plastik çay markalarından, ya da işyerlerinin çalışanlarına verdikleri setcard ya da multinet gibi ödeme araçlarından çok da farklı bir şey değil, diyebilirdik; Eğer çay ocağı sahipleri de çaylarını, şekerlerini, çay bardaklarını ve diğer gereksinim duyduğu ürünleri aynı plastik çay markaları ile satın alabiliyor olsalardı.
Yerel para birimi ya da tamamlayıcı para birimi, bir ülke sınırı içinde küçük ölçekli coğrafi sınırlar dahilinde -köy, kasaba ya da şehir- kullanılabilen, halkın sisteme dahil olan yerel işletmelerden alışveriş yapmasını amaçlayan bir ödeme aracıdır.
Yerel Para Birimlerinin Avantajları (ya da hedefledikleri)
Yerel para biriminin avantajları (ya da hedefledikleri) şu şekilde özetlenebilir:
- Küçük ölçekli yerel işletmeleri destekleme
- Sürdürülebilir olanı destekleme
- Nakit akışını hızlandırma, piyasayı canlı tutma
- Yerelleşme ve birlik ruhunu oluşturma
Küçük ölçekli yerel işletmeleri destekleme
Yerel Para birimlerinin temel çıkış noktası ticaretin devleri karşısında eli kolu bağlı kalan küçük ölçekli yerel işletmeleri desteklemektir. Beklenti: müşterileri alışverişlerini global mağaza zincirlerinden ya da dev marketlerden değil ama mahalle fırınından, kasabından, manavından yapmaya yöneltmektir. Alışveriş yapılan bu yerel satıcılar da elde ettikleri yerel parayla mallarını büyük toptancılardan değil o yerel parayı kabul edecek yerel üreticilerden tedarik edeceklerdir. Bu yolla bölge içinde artan talep ve iş hacminin yeni iş sahalarının açılmasını sağlaması ve böylece yerel ekonomik faaliyetin gelişmesi, işsizliğin azaltılması umulmaktadır.
Sürdürülebilir olanı destekleme
Yerel para birimleri organik üretim yapan işletmeleri, yenilenebilir enerji kullanan işletmeleri, doğa dostu işletmeleri destekler, önceliklendirir. Bu işletmeler stoklarını yerel üreticilerden tedarik edeceklerinden, işletmeyi uzun mesafeler kat ederek gerçekleştirilecek teslimatın ek maliyetinden kurtaracağı gibi başka şehirlerden ya da ülkelerden yollanacak ürünlerin sebep olacağı CO2 emisyonunun önüne geçilir.
Nakit akışını hızlandırma, piyasayı canlı tutma
Bazı yerel para birimlerini elde tutma maliyeti vardır, paralar -örneğin Chiemgauer’de para harcanmayan her 3 ayda bir %5’lik- değer kaybına uğrar. Bu sebeple parayı elde tutmaktansa kişiyi harcama yapmaya yönlendirir. Paranın dolaşım hızını artırır. Yapılan bir araştırmaya göre zincir mağazalarda (market, giyim, restoran, kafe, hangisi aklınıza gelirse) yapılan harcamalardan elde edilen gelirin 85’inin harcamanın yapıldığı bölgenin dışına çıktığı tespit edilmiş. Buradan hareketle, yerel para ile yapılacak harcamalar topluluk içinde döndürüleceğinden nakitin topluluk dışına çıkmaması sağlanır. Bu şekilde yerel ekonomiye fayda sağlamaya devam eder.
Yerelleşme ve birlik ruhunu oluşturma
yerel para birimi ortak bir gaye etrafında hareket eden insanlar arasında birlik ruhunu oluşturmayı hedefler. Hemşehrilik ve aidiyet duygusunu pekiştirir. Tüketicilerin tercihlerini yerel satıcılardan yana kullanmasını sağlayacak bu sistemde bölgenin kendine has karakterini yansıtan ürünlerin bulunabileceği mağazaların açılması ve varlıklarını sürdürebilmeleri sağlanacaktır. Tek tipleşmenin karşısına kendine özgülük, küreselleşmenin karşısına yerelleşmeyi koymaktadır.
Tüketiciler neden ulusal para birimi yerine yerel para birimi kullansın?
Bir tüketici yerel para birimi kullanarak, herhangi bir ek maliyet üstlenmeden -bilakis bazı durumlarda avantaj sağlayarak- kendi savunduğu ilkeler (yerellik, sürdürülebilirlik, çevre dostu olma) doğrultusunda faaliyet gösteren firmaların desteklenmesini sağlar. Tüketicilerin satın alım tercihlerinin değişimi bu işletmelerin iş hacimlerini ve piyasa etkinliklerini artıracak, diğer işletmeleri de bu yönde hareket etmeye sevk edecektir.
İşletmeler neden yerel para birimini kullansın?
Yaratacağı ek iş hacmi işini büyütmesine yardımcı olacaktır. İşletmeler yeni müşteriler kazanacak, mevcut müşterilerinin de sadakatini artıracaktır.
Yerel Para Birimi Sistemleri
LETS
Bildiğimiz barter sistemi.
Saat Bankacılığı
Yapılan saatlik iş karşılığında saat kazanılır.
Banknot
Bu da herhangi bir değer endeksli baknot basmacılık
Kendi yerel para sisteminizi mi oluşturmak istiyorsunuz?
Burada da adamlar sistemlerini hazırlamış kendi yerel para sistemini oluşturmak isteyenlere alt yapı hizmeti veriyorlar, tabii ücreti kabilinde:
https://complementarycurrency.org/cyclos-payments-platform.html
Yerel para birminin yurtdışındaki örnekleri
Berkshares – https://www.berkshares.org
Ithaca Hours
Brixton Pound – https://brixtonpound.org
Chiemgauer – https://www.chiemgauer.info https://en.wikipedia.org/wiki/Chiemgauer
